ناصر سهرابی
کدام بازیگری را در تاریخ سینما سراغ دارید که این‌قدر نقش‌های متنوع و عجیب‌وغریب درکارنامه هنری‌اش دیده شود. جک نیکلسون استاد ارائه نقش‌های درون‌گرا و احساساتی است.
صحنه پایانی مرگش در فیلم «دیوانه‌ای از قفس پرید» را به یاد بیاوریم با چه خونسردی و آرامشی به پیشواز مرگ می‌رود و یا زمانی که با آن بینی مجروح چسب خورده در فیلم «محله چینی‌ها» متوجه می‌شود که رودست‌خورده و شکستش را باید بپذیرد. هنوز هم نعره‌های شیطانی‌اش در آن عمارت مخوف فیلم «تلالو» ساخته کوبریک، زمانی که با پای آسیب‌دیده‌اش و تبری در دست‌زن و بچه‌اش را تهدید به مرگ می‌کند، در ذهنمان مانده و فراموش نمی‌شود.
«جک نیکلسون» یکی از پرافتخارترین بازیگران زنده تاریخ سینما به شمار می‌رود. کسی که تابه‌حال دو جایزه اسکار نقش اول و یک نقش مکمل از آکادمی هنرهای سینمایی اسکار به یادگار برده است. نیکلسون بازیگر، کارگردان و نویسنده در 22 آوریل 1937 در نیوجرسی به دنیا آمد. پدرش به دلیل میخوارگی خانواده را رها کرد و نیکلسون تحت سرپرستی مادرش که مدیریت یک سالن آرایش را بر عهده داشت دوران دشوار کودکی‌اش را سپری کرد.
طی سفری که در دهه پنجاه به کالیفرنیا داشت به‌عنوان پادو در یک کمپانی فیلم‌سازی مشغول به فعالیت شد و پس از فراگیری اصول اولیه بازیگری جذب گروه تئاتری «رینگ پلی یر» شد و به‌عنوان بازیگر در نمایش‌های بسیاری به ایفای نقش پرداخت. اولین حضورش در سینما در سال 1958 با نقش «جیمی والاس» در فیلم «کودک کش فریاد بزن» ساخته «جوس آدیس» شکل گرفت. یکی از مهم‌ترین اتفاقات زندگی‌اش آشنایی با «راجرکورمن» استاد سینمای وحشت بود. نیکلسون در آغاز راه بازیگری‌اش در تعدادی از فیلم‌های راجر کورمن ازجمله: «کلاغ»، «ترس»، «گردش وحشیانه» و «فروشگاه کوچک وحشت» در نقش‌های دوم و سوم ظاهر شد و به کسب تجربه پرداخت.
جک نیکلسون شهرت چشمگیرش را در سال 1969 به خاطر بازی در فیلم «ایزی رایدر» به کارگردانی «دنیس هاپر» کسب کرد. او در این فیلم نقش وکیلی میخواره را داشت که با سفر کردن زندگی پوچ و بی‌هدفش را سپری می‌کند. «ایزی رایدر» اولین نامزدی اسکار را برایش به ارمغان آورد. فیلم مهم بعدی‌اش «پنج قطعه آسان» به کارگردانی «باب رافلسون» در سال 1970 بود که نقش «بابی دوپی» شخصیت پیچیده و منحصربه‌فردی را به نمایش گذاشت و برای بار دوم نامزد دریافت جایزه اسکار شد.
از فیلم‌های مهم و درخشان دیگری که نیکلسون در آن‌ها بازی کرده می‌توان به آثاری چون: «معرفت جسم» مایک نیکولز، «آخرین گروه» هال اشبی، «محله چینی‌ها» پولانسکی، «حرفه خبرنگار» آنتونیونی اشاره کرد که در هرکدام از این فیلم‌ها با چهره‌ای متفاوت ظاهرشده و مورد تشویق نویسندگان و کارشناسان سینما قرارگرفته است.
نیکلسون در طول دوران فعالیتش در سینما به نقش‌های به‌یادماندنی بسیاری جان داده ولی شخصیت «مک مورفی» دیوانه‌ای از قفس پرید جایگاه ویژه و خاص‌تری دارد. او بعد از کسب موفقیت‌های پی‌درپی و دریافت جایزه‌های مختلف سینمایی بالاخره در سال 1975 برای اجرای بی‌نقص و درخور توجه‌اش از یک فرد سالم که در آسایشگاه روانی بستری می‌شود و فرجامش به مرگی دل‌خراش ختم می‌شود جایزه اسکار نقش اول مرد را تصاحب کرد. فیلم وسترن «آبگیرهای میسوری» 1976 ساخته آرتور پن در کنار مارلون براندو یکی از شاخص‌ترین نقش‌هایش محسوب می‌شود.
نیکلسون بارها از همکاری با «مارلون براندو»ی بزرگ به نیکی یاد کرد و از او به‌عنوان بهترین بازیگر تاریخ سینما یاد کرد. نسل جدید جک نیکلسون را بیشتر با فیلم خاطره‌انگیز «تلالو» ساخته استنلی کوبریک فقید به یاد می‌آورند. صحنه‌ای که نیکلسون با آن چشمان از حدقه درآمده شیطانی با آن لبخند معروفش میان در شکسته قرارگرفته و به روبرو خیره شده بارها روی جلد معتبرترین مجلات سینمایی چاپ شد. او این بار هم در نقش جک تورانس نویسنده‌ای روان‌پریش که به جنون مطلق می‌رسد گوشه دیگری از توانایی‌های خاصش در بازیگری را به رخ کشید.
فیلم «دوران مهرورزی» ساخته «جیمز آل بروکس» در سال 1983 اسکار نقش مکمل را برایش به همراه داشت. نیکلسون میان‌سال در این اثر محبوب و دیدنی در کنار شرلی مک لین بازهم شخصیت معتاد به الکلی را بازی می‌کند که نه کمیک است و نه تراژیک، مردی حساس که زندگی عادی خودش را می‌کند و به کسی آزار و اذیت نمی‌رساند. اوج هنرنمایی نیکلسون در دهه نود، بازی زیبا و دل‌چسبش در فیلم عاشقانه، کمدی «بهتر از این نمی شه» به کارگردانی جیمز آل بروکس است. نیکلسون به همراه هلن هانت یکی از بهترین زوج‌های تاریخ سینما را به تصویر کشیدند که هر دو جایزه اسکار را به افتخارات کارنامه هنری‌شان اضافه کردند.
در سال‌های اخیر «رفتگان» به کارگردانی مارتین اسکورسیزی مهم‌ترین حضورش بر پرده سینماهاست. نیکلسون در کنار دی کاپریو، مت دیمون و مارک والبرگ در نقش «فرانک کاستلو» رهبر گروه مافیایی بازهم ثابت کرد دود از کنده بلند می‌شود و او در هنر بازیگری تمام‌شدنی نیست.
جک نیکلسون آخرین بازمانده بازیگران نسل طلایی سینما بشمار می‌رود و این روزها 82 سالگی‌اش را جشن می‌گیرد. چندی پیش شایعه شده بود به دلیل آلزایمر قصد کناره‌گیری از بازیگری و سینما را دارد ولی خودش در یک برنامه زنده این شایعه را رد کرد و اعلام کرد هنوز هم مشتاقانه منتظر دریافت یک فیلم‌نامه خوب و قوی است تا در آن حضور پیدا کند. جک نیکلسون کارنامه بی‌بدیلی از خود به یادگار گذشته که هر عاشق سینمایی را شگفت‌زده می‌کند. او کارنامه سینمائی‌اش را به سمتی هدایت کرده که موجب تداوم و محبوبیتش شود و تا به اینجا نیز در این امر مهم سربلند و موفق نشان داده است.
