آخرین فیلم مرد عنکبوتی شرکت سونی را میتوان هم یک فیلم آغازگر و هم قسمت چهارم یک مجموعه در نظر گرفت، اگرچه سخت میشود روند ساخت مجموعههای منقطع و پیوسته مرد عنکبوتی را بهدرستی پیگیری کرد.
فیلم این بار هم حول «پیتر پارکر» (با بازی تام هالند محجوب و کم سن و سال) میچرخد، نوجوانی که بعدازاین که توسط یک عنکبوت دردسرساز گزیده میشود به مهارتهای فوقالعادهای دست پیدا میکند. عنوان بامسما و جالب فیلم؛ «مرد عنکبوتی: بازگشت به خانه»، دلالت بر نوعی بازگشت دارد، اما منظور دقیقاً بازگشت به چه چیزی است؟ به منطقه کویینز نیویورک؟ به دوران جوانی؟ بسیاری از ما دیگر امکان بازگشت به خانه خود را نداریم؛ اما با در نظر گرفتن این نکته که این فیلم دومین بازسازی مرد عنکبوتی در ظرف ۱۵ سال گذشته است، به نظر میرسد او از امکانات ویژه زیادی برخوردار است.
بازگشت به خانه کموبیش درباره این مسئله است که چرا پیتر پارکر باید همیشه جوان بماند. چیزی که همیشه درباره مرد عنکبوتی جالب بوده است این است که او همیشه بچهای است که میتواند تارهای محکم و چسبناکی ارسال کند و بر فراز پشتبامهای مختلف پرواز کند. چیزی که مرد عنکبوتی را از بقیه متمایز کرده و باعث میشود بهعنوان یک شخصیت، جذابیت غیرعادی در خود داشته باشد این است که او همیشه عدم قطعیت و آسیبپذیری دوران بلوغ را در خود حفظ میکند. در کنار تمام تواناییهای فوقالعاده و باوجود شرایط عجیب و خطرناکی که همیشه اطرافش وجود دارد، او هم چنان یک نوجوان است. ویژگی اصلی مرد عنکبوتی همین است، همین خصیصه است که او را به یک انسان ملموس تبدیل میکند.
تیم سازنده بازگشت به خانه خیلی خوب میدانستهاند که مرد عنکبوتی یک بچه است، اگرچه فیلم گهگاه به این فرشته بیدستوپا سخت میگیرد، ولی درمجموع با پیتری طرف هستیم که علاوه بر بیتجربه بودن، سبکمغز هم هست و گاهی اوقات بسیار احمقانه رفتار میکند.
داستان این فیلم که توسط شش نویسنده نوشتهشده، روایت خود را بعد از گزیده شدن پیتر شروع میکند. او هم چنان سعی میکند این مشکل را درک کند و در کنار آن، با محدودیتهای قدرتهای خود آشنا شود. در این فیلم اوضاع کمی پیچیده است چراکه این اولین همکاری مشترک سونی و شرکت مارول است. درنتیجه این همکاری، مرد عنکبوتی غرق در دنیای مارول شده است. به همین دلیل در طول فیلم مرد آهنی یا همان تونی استارک (با بازی رابرت داونی جونیور که بارها درصحنههای مختلف ظاهر میشود)، به مرد عنکبوتی در مسیر ابرقهرمان شدن کمک میکند.
دنیای سینمایی مارول گسترده، پیچیده، پرمنفعت و بسیار وسیع است. افراد زیادی هم هستند که بهطور غریزی علاقهای به این دنیا ندارند (دستکم یک نفر هست!) و تنها میخواهند یک فیلم خوب ببینند. مارول در طول این سالها مجموعه زیادی از فیلمهای مختلف باکیفیتهای متفاوت ساخته است. سونی اما با اوضاع سختتری دستوپنجه نرم کرده و در رابطه با فیلمهای ابرقهرمانی خود، به موفقیتهای معمولی دست پیداکرده است. حال، بعد از ناکامی در اولین فرآیند ساخت بازسازی مرد عنکبوتی، سونی این بار وارد یک معامله با مارول شده است. معاملهای که به نظر نمیآید ذاتاً دارای جذابیت آنچنانی باشد. البته این هم نکته جالبی است که همچون پیتر پارکر، سونی هم برای دوباره بلند شدن به کمک نیاز دارد. مارول هم در نقش تونی استارک ظاهرشده و برای کمک پیشقدم شده است.
«بازگشت به خانه» در یک ساعت اول همچون یک نسیم آرام شمارا با خود همراه میکند، البته گهگاه هم فضای بیشازحد مفرح فیلم شمارا از جریان اصلی دور میکنند. فیلم زمانی عالی عمل میکند که به پیتر نزدیک میشود و تلاش میکند داستان روشنیبخش و دلپذیر نوجوانی را روایت کند که میخواهد راه خود را پیدا کند و در طول این مسیر نیازهای مدرسه، خانه و ماهیت جنبه عنکبوتی وجودش او را سرگردان میکنند. هالند بیشتر از اینکه یک بازیگر به نظر برسد، شبیه نوجوانی است که اصلاً باهدف بازی در این نقش وارد این فیلم شده است. او البته مجموعهای بازیگران مکمل خوب در کنار خود دارد، بهویژه جیکوب با تالون که در نقش یکی از بهترین دوستانش ظاهر میشود. دیگر افراد این گروه جذاب عبارتاند از دانلد گلاور در نقش جنایتکاری که همیشه در بدترین زمان و مکان حضور پیدا میکند و مارتین استار که با یک حالت بیروح فوقالعاده، در نقش معلم پیتر بازی میکند.
«ماشین پلیس»، فیلم قبلی جان واتس که یک فیلم جمعوجور ماهرانه و تنشزا درباره دو پسر بود که در مخمصه گیر افتاده بودند، نشان میداد که آقای کارگردان میداند دوربین را کجا کار بگذارد و توانایی خوبی در بازی گرفتن از بازیگران و ارائه جنبههای سادیسمی دارد. همین ویژگیها باعث شد که او به این فیلم استودیویی بزرگ دست پیدا کند. برخلاف سینمای پراسترس ماشین پلیس، واتس در بازگشت به خانه تا حد قابلتوجهی تنش و حس خطر را کم کرده است. این مسئله بهویژه درصحنههای اولیه بهخوبی دیده میشود. جایی که در آن، پیتر درعینحال که سعی میکند دشمنان را به شکل بیرحمانهای از بین ببرد، سعی میکند نحوه استفاده از قدرتهای خود را یاد بگیرد. در مقایسه با صحنههای مبارزه، سکانسهایی که پیتر سعی میکند بهصورت مخفیانه وارد اتاقخوابش شود تنش بیشتری دارند.
در فیلمی مثل «بازگشت به خانه» که نیروهای زیادی در ساخت آن همکاری میکنند، سخت میشود تشخیص داد مهمترین نیروهای خلاق از آن کدام شخص یا گروه است و واتس تا چه حد موفق شده نگاه، فضا و احساسات خود را وارد فیلم کند. فیلم ازنظر بصری تفاوت خاصی با نسخههای پیشین ندارد، اما صحنههای اکشن تماشایی زیادی دارد که شمارا میخکوب میکند. جلوههای ویژه صحنههای هوایی فیلم به طرز ناامیدکنندهای بیرمق هستند. مخصوصاً اگر آنها را با صحنههای جاهطلبانه و چشمگیر فیلم «دکتر استرنج» مقایسه کنیم. بعید به نظر میرسد هیچکدام از صحنههای بازگشت به خانه بتوانند بهاندازه صحنه دیدار پیتر و ام جی در «زیر باران» که در اولین مرد عنکبوتی (به کارگردانی سام ریمی) مشاهده کردیم، تأثیرگذار باشند.
حال باید به سراغ «مایکل کیتون برویم» که در این فیلم بسیار خوب بازی میکند. اگر سازندگان فیلم به پیتر پارکر اجازه دهند جریان طبیعی زندگی خود را طی کند و پیر شود، کیتون میتواند گزینه مناسبی برای یک مرد عنکبوتی پیرتر و باتجربهتر باشد. کیتون در نقش کرکس ظاهر میشود. یک قانونشکن بدذات که دارو دستهای اطراف خود جمع میکند و به مغز متفکر این گروه تبدیل میشود. او با تجهیزات دلهرهآور بال مانند خود بهجاهای مختلف پرواز میکند. تجهیزات او شبیه بخشی از لباسهای گروههای هویمتال میماند. بعد از بتمن و بردمن، این سومین باری است که کیتون در نقش موجودات پرنده ظاهر میشود.
کرکس مجموعهای آزاردهنده از تناقضهای مختلف است، تنها بعضی از این تضادها آگاهانه به نظر میرسند. جنایتکاری، عصبانیت و جنون کرکس در سیطره خشم متمایز او قرار دارند. به همین دلیل او بهجای اینکه یک کاریکاتور باشد، هم چون یک مرد خشمگین بهیادماندنی در خاطر میماند. در کنار تونی استارک خودخواه میلیاردر، کرکس هم چون یک وزنه سنگین در نقطه مقابل او عمل میکند. کرکس همچنین بزرگترین دشمنی است که مرد عنکبوتی با آن مواجه میشود. این بار مرد عنکبوتی فیلم، بچهای از طبقه کارگر است که بهیکباره به یک ابرقهرمان تبدیل میشود. او بیشتر دوست دارد به آقای میلیاردر نزدیک شود، به خاطر اینکه پارکر امیدوار است بتواند وارد تیم انتقام جویان شود. پرسش اصلی این است که این آقای عنکبوتی کی میخواهد بزرگ شود؟ با چه کسی قرار است بجنگد؟ و چرا باید بجنگد؟
مانولا دارگیس، نیویورکتایمز
مرد عنکبوتی: بازگشت به خانه/ Spider-Man: Homecoming
کارگردان: جان واتس. نویسندگان فیلمنامه: جاناتان گلدستاین، جان فرانسیس دالی. بازیگران: تام هالند، مایکل کیتون، زندیا، رابرت داونی جونیور. محصول سال ۲۰۱۷