سلیس: وایدا زاده شهر سوالکی، تنها چند ماه پیش ۹۰ سالگی را پشت سر گذاشته بود و عصر یک‌شنبه ۱۸مهرماه پس از چند روز بیماری در بیمارستان درگذشت. درگذشت او تنها اندکی پیش از اکران رسمی آخرین فیلمش «پَس‌تصویر» رخ می‌دهد؛ داستانی از زندگی ولادیسلاو استژمینسکی، نقاش مشهور لهستانی که تن به دکترین فرهنگی «واقع‌گرایی سوسیالیستی» برآمده از حکومت کمونیستی نداد و حکومت نیز او را به حاشیه و زوال کشاند. نقاشی که درنهایت از گرسنگی درگذشت. وایدا سال‌ها از فعالیت هنری خود را به تصویر کشیدن وقایع سرزمین مادری‌اش، لهستان، گذراند؛ با لحنی گاه تراژیک. سینمای او در دوران کمونیستی، صدایی برای بیان رخدادهایی بود که زیرپوست جامعه در حال وقوع بود. وایدا برنده جایزه نخل طلا در کن، برای فیلم «مرد آهنین» شد؛ فیلمی که در سال ۱۹۸۱ منتشر شد و روایتگر نخستین موفقیت‌های «جنبش همبستگی» بود، آن‌هم تقریباً یک دهه پیش از فروپاشی حکومت کمونیستی. او در سال ۲۰۰۰ میلادی اسکار افتخاری دریافت کرد و شش سال بعد نیز جشنواره برلین با اهدای خرس طلای افتخاری‌اش، از زندگی هنری او تجلیل کرد. چهار فیلم این کارگردان لهستان نامزد دریافت جایزه اسکار برای بهترین فیلم خارجی زبان بودند: سرزمین موعود، دوشیزگان ویلکو، مرد آهنین و کاتین.
وایدا، فاجعه جنگل‌های کاتین را بانام «کاتین» در سال ۲۰۰۷ به روی پرده برد. کاتین، روایت کشتار افسران و فرهیختگان لهستانی، در زمان استالین و توسط ارتش سرخ شوروی در سال ۱۹۴۰ست. این برداشت عمومی در لهستان وجود دارد که این کشتار به‌طور گسترده‌ای باهدف نابود کردن جامعه تحصیل‌کرده، روشنفکر و فرهیخته لهستان، آن‌هم در زمان جنگ جهانی، انجام گرفت. دهه‌ها پس از روی کار آمدن کمونیست‌ها و ادامه حکومت آن‌ها در لهستان، سخن گفتن از «کاتین» به «رازی مگو» تبدیل‌شده بود و عملاً کسی اجازه نداشت به فاش گویی این فاجعه بپردازد یا ارتش سرخ و حکومت شوروی را در آن مقصر جلوه دهد.
این کارگردان لهستانی در سالگرد تولد ۹۰ سالگی خود، طی یکی از آخرین مصاحبه‌هایی که انجام داد، به روزنامه «ویبورچا» گفته بود در زمان جوانی، او و دیگر کارگردانان کشورش، به دنبال زبانی بودند تا بتوانند وقایع و رخدادهایی که شاهد آن بودند را برای همه مردم جهان تعریف کنند. درنتیجه درحالی‌که سانسور حکومتی بیشتر متوجه «کلام» و «گفتار» در فیلم بود، آن‌ها به ارائه «تصویری شفاف» از داستان روی آوردند.آندری وایدا علاوه بر جوایز سینمایی، برنده جوایز و مدال‌های افتخاری از کشورهای فرانسه، ایتالیا، بلغارستان، مجارستان و ژاپن بود.
